Op 21 februari is de Daag van de Modertaal. Speciaal aandach väör de taal wie w’r die van hoes oet höbbe mitgekrege. In Limburg zal väör väöl minse ’t dialek (of hun plat van thoes) de modertaal zeen.
Emes zien modertaal kan ‘n anger zeen es de taal die hae of zie normaal ’t meis gebroektj. De Modertaal kan ouch ’n boetelandse taal zeen oet emes zien gebaortelandj. Dènk hiebie aan kènjer oet gastarbeidersgezinne of vluchtelinge, die zich ’t Nederlands al gaw es spraek- en sjrieftaal höbbe eige gemaaktj. Väör de meiste minse zal ’n streektaal hun modertaal zeen. De Daag van de Modertaal is ingestèldj óm dao oug väör te höbbe en aandach aan te sjènke. ’t Zoe jaomer zeen es mit ’t groter waere van de ómgaeving wo-in minse laeve, hun eige modertaal zoe verdwiene.
In verbandj mit deze daag óngerstaondj ’n gedachte van Annie Schreuders-Derks waat oos modertaal betruf. ’t Beukske mit de Limburgse wäörd, wie det oppe foto stuitj, óntvange leje van Veldeke Krink Ech bönnekort op ein van de bie-einkómste.
Weer kalle plat
Hónderd jaor geleje woor’t väöl gemaekelikker óm ’t Limburgs volkse laeve te besjrieve den allewiele. De luuj wore in dae tied väöl mieë verbónje óngerein en mit hun heim. Dao trogte neet väöl Limburgers oet en van boete kome ouch min nuuj luuj. Men kalde plat.
Sèntj det de koele gekómme zeen en door angere industrieje, zeen väöl nuuj luuj gekómme en zeen de Limburgers get mobieler gewore. Onger de samesjtèllingen en ouch in de taal van ós bronsgreun volk is dao door hie en dao ’t ein en anger verangerd.
In Nederlandj is de taengesjtèlling van de “Zuiderlingen”, taegeneuver die van “baove de riviere” hieël sjpraekend. Zíé höbbe ‘t waal euver: “het donkere zuiden”, mer zíé zeen op zien zachs gezag ein bietsjke sjtiever en get mieë prestatiegerich, zíé kómme neet zoa gemaekelik oet de verf. Zíé bekieke alles ein bietsjke duusterder es wie weer det doon. De Limburger is euver ’t algemein väöl sjpassiger en is minder prestatiegerich. Det plezeer kump veural nao veure in de sjpraok, in de meziek, en in al de fieëste die men hie kènt. ‘t Geuf hie sjrikkelik väöl hermenieë, fanfares en sjötterieë, in vergeliek mit ’t noorde. En det haet alles mit ein totaal angere mentaliteit te make. Sjpas aan ’t laeve en plezerigheid kump op allerlei manere nao veure, in oze sjpraok, oze zank, ós toneelsjpel, oos optochte en processies, oze vastelaovend en oos sjötterieje.
Mer in ‘t bezunjer natuurlik in ‘t alledaagse laeve wo weer Limburgers van awdshaer get van weite te make womit weer de res van Nederlandj ein puupke kónne laote ruke.
